Crnotravski pečalbari, graditelji, zidari, neimari

Pečalbarstvo

Crnotravski pečalbari su poznati širom bivše Jugoslavije, kao graditelji-zidari, kraće neimari građevinari, a nekada su se zvali dunđeri. Reč pečalba znači muka, tuga, zarada, argatovanje, odlazak u tuđinu, u beli svet. Težak je pečalbarski život, nikad se ne staje, nikada nema odmora. Prema pečalbaru se odnosilo sa prezirom i nipodaštavanjem.

U vreme pod Turcima išlo se iz nužde u pečalbu. Dunđerski majstori su gradili turske džamije i kuće u okolini do Niša i Vranja. Posle oslobođenja od Turaka išlo se u pečalbu u Bugarsku, potom i prema Beogradu (1885), a prvi dunđeri crnotravski su se pojavili 1820. godine. Pored dunđera u pečalbu su išli i krečari, pinteri, kacari, dlakari, terzije, stolari i drugi. Naročito su crnotravski majstori -zidari bili poznati do pred početak Drugog svetskog rata i posle završetka Drugog svetskog rata, kada su gradili najsloženije zgrade-objekte i to u Beogradu, Skoplju i drugim gradovima širom bivše Jugoslavije. U početku pečalbarenja majstori građevinski su išli u družine, koje su se zvale tajfe, a posle grupovođu je preduzeo preduzimač, koji je pogađao posao, određivao dnevnice i vršio nadzor rada. Pošto otprati muža u pečalbu, žena ostaje sama sa nejakom decom i iznemoglim starcima, pa tako svi kućni i poslovi u polju i sa stokom padaju na njena leđa. Život njihov je bio težak, surov, ali pun ljubavi prema porodici i uvek sa pogledom u daljinu gde su njihove ljubavi života u pečalbu. Svaki škrip vrata uvek je bila nada da će deca i majka ugledati oca, kako veseo ulazi i dolazi iz pečalbe. Tu sliku nose u sebi i danas i odrasli i deca iz pečalbarskih porodica Crne Trave i Vlasotinca.

Danas početkom 21. veka nema crnotravskih pečalbara-neimara, samo još u po kojoj kući, neki starac-pečalbar se seća svoga pečalbarskoga života. Pečalbarstvo, kao privredna grana, sada se „spustila“ prema brdskom delu Vlasotinca, pa sve prema moravskim selima.

Objekti koje su Crnotravci podigli u periodu od 1900 – 1941. godine

Crnotravski pečalbari podigli su veliki broj veličanstvenih zdanja koje imaju svojstvo onoga što se ne treba zaboraviti. Crnotravci su monumentalne zgrade podizali širom cele naše zemlje, kao i u Bugarskoj i drugim zemljama. Između ostalog do 1941. godine, Crnotravci su podigli sledeće zgrade u Beogradu: Zgradu Narodne skupštine, Univerziteta, Pošte, Narodne banke, Etnografski institut, Hram Svetog Save, Beli dvor, Markarnicu, Državnu štampariju, Invalidski dom, Zadužbinu Nikole Spasića, Konjičke kasarne, Oficirski dom, Crkvu Aleksandra Nevskog, ceo krug gardijskih kasarna na Topčideru, zgradu Ministarstva šuma, zgradu ministarstva finansija, Veterinarski fakultet, Geografski institut, Pravni fakultet, Državni arhiv, kao i mnoge druge zgrade i nebojeno stambenih objekata.

U Topoli Crnotravci su na Oplencu podigli crkvu. U Pančevu kasarne i Aerodrom. U Zemunu zgradu Komande Vazduhoplovstva. U Ralji fabriku cementa. U Zaječaru zgradu opštine. U Skoplju zgradu Narodne banke.